Uit landelijk onderzoek van o.a. het RIVM en Wageningen Bioveterinary Recearch (WBVR) blijkt dat het aantal teken, het aantal soorten teken en het aantal tekenbeten zeer sterk toenemen; dit mede vanwege de gemiddelde temperatuurstijging van de afgelopen jaren. Vele arthropoda (waaronder de harde en zachte teken vallen) verspreiden ziekten naar mens en dier met zeer hoge morbiditeit en mortaliteit. In dit R&D-samenwerkingsproject wil het consortium bestaande uit B.V. European Veterinary Laboratory (EVL) en Antibody Store Ltd. snelle diagnostische testen en mosaic-based eiwit- (RNA)-vaccins ontwikkelen om Lyme- en babesia-infecties bij dier en mens te diagnosticeren, te voorkomen, te bestrijden en te behandelen.
Het consortium wil nieuwe strategieën ontwikkelen om de overdracht van infecties van teken op mens en dier maar ook infecties in de teek te blokkeren. Veel arthropoda (inclusief harde en zachte teken) verspreiden ziekten met een hoge morbiditeit en mortaliteit onder mensen en wilde en gedomesticeerde dieren. De behandeling van huidige bacteriële en parasitaire tekeninfecties zoals de ziekte van Lyme en babesiose bestaat momenteel nog enkel uit langdurig antibioticagebruik terwijl mede daardoor de resistentie alleen maar toeneemt. Dit heeft tot gevolg dat de nu reeds grote problemen voor mens en dier alleen maar groter worden. Er is enorme behoefte, en daarmee markt, voor snelle detectietechnieken, medicamenten en vaccins ter bestrijding van teekinfecties bij mens en dier.
Het gaat om de identificatie en ontwikkeling van moleculaire (DNA/RNA, eiwitten en peptiden) targets. Deze willen EVL en Antibody Store gebruiken om testen, medicamenten en vaccins te ontwikkelen en te produceren om pathogenen (bacteriën, parasieten, virussen) die verspreid worden door teken, te identificeren, te bestrijden en hiermee infecties te voorkomen. De focus van dit R&D-samenwerkingsproject ligt op het identificeren en produceren van targetmoleculen om deze of de antistoffen hiertegen, in te zetten voor diagnostiek, behandeling en preventie van Lyme en babesiose bij honden, paarden en melk- en vleesrunderen en uiteindelijk mensen.
Bij runderen is babesiose in bepaalde gebieden in Europa en ook in Nederland een groot probleem. Eenmaal geïnfecteerd beginnen zij bloed te plassen en moeten direct het gebied uit en behandeld worden met giftige stoffen: Imidocarb (1,2mg/kg) of nog hogere dosis (3 mg per kg) om de infectie te bestrijden. Enkele van deze stoffen zijn recent verboden en tevens richten deze veel schade aan in de lever en andere organen. Voor de productie van melk en vlees zijn deze dieren niet langer bruikbaar. Ook zijn deze middelen schadelijk voor het milieu met name het bodemleven in natuurgebieden.
Tevens worden in en om het huis mens en dier (bijv. honden en paarden) besmet, met name door Lyme, Anaplasma en Babesia. Er komen echter steeds weer nieuwere soorten met andere gastheren zoals de groep van TBRF; deze omvat momenteel 17 soorten.
Teken kunnen verschillende stadia doorlopen (ei, larve, nymf en volwassen) maar er zijn ook tekensoorten die deze stadia niet kennen. Ontwikkeling van stadium naar stadium vraagt steeds weer een bloedmaaltijd. Studies wijzen uit dat tekenspeeksel een cruciale factor is bij het bloed voeden van de teek maar ook tijdens de transmissie (SAT-factor saliva-assisted transmission). Het tekenspeeksel is zeer complex van samenstelling. Het is niet enkel een waterige samenstelling met pathogenen maar bevat honderden moleculen (ionen, peptiden suikers, lipiden en exosomen). Enkele van deze eiwitten, enzymen en lipiden, zijn bruikbaar als target voor remming of een vaccin.
Het consortium is voornemens een mozaïekvaccin te ontwikkelen ter voorkoming van Lyme- en/of babesiose-infecties bij hond, paard en rund. Dit mozaïek zal bestaan uit specifieke tekenspeeksel-componenten en de buitenste structuren (autoshell) van Borrelia-bacteriën (verantwoordelijk voor de ziekte van Lyme) en Babesia zelf. Parasieten in tekenspeeksel vormen het belangrijkste risico bij ziekteoverdracht. Het beoogde resultaat van het vaccin is dat de overdracht van de parasiet niet plaatsvindt en, in een later stadium, dat de parasieten ook in de teken zelf geremd/gestopt worden. Het is voor teken namelijk ook nadelig om ‘slapende’ parasieten te hebben. Men wil de speeksel-componenten in de teek aanpakken opdat de overdracht van Borrelia en Babesia naar de bloedbaan van het dier niet plaatsvindt.
Tevens gaan EVL en Antibody Store zich bezighouden met de ontwikkeling van natuurlijke preparaten, gebonden op nano- en nanostarpartikels, en verankert in lipidenbolletjes en/of ISCOM (Immune Stimulating Complex Matrix). Teken bevatten een grote hoeveelheid lipide bindende moleculen en deze zullen als target gebruikt worden voor de lipiden en ISCOM-partikels. Beide ontwikkelingen zijn gebaseerd op het idee dat bij behandeling moleculen de receptor van de parasiet of bacterie blokkeren zodat deze geen nieuwe cellen meer kunnen infecteren. Deze strategie kan ook gebruikt worden op de teken zelf waardoor de teek als het ware steriel wordt en de besmetting niet meer kan overdragen tijdens een bloedmaaltijd. Ook moet het mogelijk zijn vaccins voor mens en dier te ontwikkelen met behulp van geïdentificeerde moleculaire structuren. De te ontwikkelen diagnostische sneltesten en mozaïekvaccins voor de detectie en ter voorkoming van ziekten overgebracht door teken zijn geheel nieuwe producten die wereldwijd niet bestaan.